سوء استفاده از حق در روابط زوجین و ضمانت اجرای جلوگیری از آن در فقه امامیه ، حقوق ایران و انگلیس

خانواده مهمترین نهاد اجتماعی است که مناسبات حاکم بر آن ، مبتنی بر اخلاق ، ایمان و حقوق و تکالیف بین اعضای خانواده است. به رغم وجود محبت و عاطفه میان زوجین ، گاه عضوی از خانواده به جهت امتیاز و موقعیتی که حقوق حاکم بر جامعه به او بخشیده است ، از موقعیت خود به ضرر طرف دیگر بهره می جوید، یعنی از حق خویش سوء استفاده می کند.بدون تردید حقوق همان گونه که حق را به جهت مصالح مهم در مناسبات خانوادگی به رسمیت می شناسد، راهی نیز برای جلوگیری از سوء استفاده از حق ارائه می دهد . دراین بحث هدف ما این است که نظریه منع سوء استفاده از حق را به عنوان عاملی برای کنترل کیفیت اعمال حق بررسی کنیم. به نظر می رسد در فقه امامیه قاعده لاضرر از گستردگی زیادی برخوردار است که نظریه منع سوء استفاده از حق را نیز شامل می شود. همچنین از کتب فقهی امامیه در می یابیم که این مکتب فقهی ، نظریه منع سوء استفاده از حق را به روشنی و وضوح مورد شناسایی قرار داده است .حقوقی چون ریاست شوهر بر خانواده ، حق طلاق ، حق رجوع ، حق مسکن و...از جمله حقوقی هستند که مورد سوء استفاده قرار می گیرند در حالی که قانون اساسی و قانون مدنی منع سوء استفاده از حق را به صراحت مورد شناسایی قرار داده اند . درحقوق انگلیس نظریه سوء استفاده از حق ساخته رویه قضایی است . استادان حقوق انگلیس کوشش کرده اند تا از تحلیل احکامی که برای جلوگیری از اضرار به غیر صادر شده است نظریه عمومی در این باره فراهم آورند. نکته قابل توجه این است که در حقوق انگلیس ، به دلیل ریشه قضایی نظریه در مسائل مسئولیت مدنی ، به طور معمول ازسوء استفاده از حق در همین مبحث گفتگو می شود .به موجب رویه حقوق انگلیس هرکس وظیفه دارد حقوق و تعهدات خود را بر طبق قواعد مربوط به حسن نیت اجرا کند و سوء استفاده از حق به وسیله قانون حمایت نمی شود. ازجمله راهکارهایی که در کنترل اعمال حق میتوان گفت عبارت است از تعزیر،طلاق اجباری،حبس،سقوط حق نفقه و...